امروزه فرودگاهها کارکردهای مختلفی برخلاف گذشته دارند. شاید زمانی فرودگاه معنایی جز نشست و برخاست هواپیما و گذر مسافران نداشت اما با توجه به افزایش سفرهای هوایی و گسترش مسیرهای پروازی و درآمدهای ناشی از آن، شاهدیم که فرودگاههای مختلف برای جذب حداکثر مسافر به فراهم آوردن امکانات گوناگون روی آوردهاند و همزمان سعی بر گسترش شبکههای پروازی از فرودگاه مینمایند. این تلاشها منجر به سرمایهگذاری فرودگاهها بر روی محصولات و خدمات ویژه فرودگاهی شده که آن را از فرودگاههای رقیب مجاور خود متمایز کنند؛ بدین ترتیب تجربه خوشایندی را برای مسافران رقم زده تا در کوتاه مدت خود فرودگاه بتواند به عنوان یک مقصد پروازی مطلوب در میان مسافران شناخته شود. از این رو است که بازاریابی فرودگاهی به صورت گستردهای در حال تکامل است.
اما در کشور ما اوضاع به گونه دیگری است. به گفته مسئولان شرکت فرودگاههای کشور از 54 فرودگاه تحت نظارت این شرکت تنها سه فرودگاه امام خمینی (ره)، مهرآباد و شهید هاشمینژاد مشهد اقتصادی هستند و پس از آن فرودگاههای شیراز، تبریز، اصفهان و آبادان در حال اقتصادیشدن میباشند. این بدین معنی است که بیش از 40 فرودگاه فعال کشور همچنان برای تأمین هزینههای خود به بودجه دولتی متکی بوده و این اتکا منجر به تلاشی در راستای بازاریابی و خوداتکایی فرودگاهها نمیشود. از طرفی برای فرودگاههای اقتصادی کشور هم در زمینه بازاریابی اقدامی انجام نمیگیرد این در حالی است که در بسیاری از فرودگاههای پررفت و آمد دنیا، تلاش بر این است که حداکثر استفاده از فرودگاه در ساعتهای کمتردد آن انجام گیرد.
جهت نمونه فرودگاه امام خمینی (ره) را به عنوان یکی از فرودگاههای اقتصادی کشور، از لحاظ ترافیک پروازهای برنامهریزیشده در مردادماه و شهریورماه 1393 بررسی میکنیم. در مردادماه به طور متوسط روزانه 66 پرواز ورودی و 66 پرواز خروجی و در مجموع 132 پرواز انجام شده که روز جمعه با 157 پرواز پرترافیکترین و روز یکشنبه با 110 پرواز کمترافیکترین روز هفته بودهاند. در شهریورماه نیز به طور متوسط روزانه 73 پرواز ورودی و 73 پرواز خروجی و در مجموع 146 پرواز انجام شده است و روز پنجشنبه با 172 پرواز پرترافیکترین و روز یکشنبه با 123 پرواز کمترافیک ترین روز هفته بودهاند. (شکل 1)
با بررسی متوسط تعداد پروازها در هر ساعت شبانهروز در مرداد و شهریور در شکل 2 متوجه میشویم که به طور متوسط 6 پرواز (ورودی و خروجی) در شبانهروز صورت گرفته است. به طوری که در مردادماه ساعتهای 12 تا 13 با 1 پرواز و ساعتهای نیمهشب تا 1 بامداد و 6 تا 7 با 2 پرواز کمترافیکترین و ساعتهای 5 تا 6 با 11 پرواز، 3 تا 4 با 9 پرواز و 8 تا 9 با 8 پرواز جزو ساعتهای پرترافیک محسوب میگردند. در شهریور نیز همان روند مرداد تکرار میشود.
عملیات فرودگاهی فرودگاه امام خمینی (ره) تقریباً همزمان با فرودگاه دبی آغاز شد. اکنون فرودگاه دبی جایگاه اول منطقه و هفتم جهانی از نظر تعداد مسافر را داراست و از لحاظ تعداد نشست و برخاست نیز جزو 50 فرودگاه برتر محسوب میشود. جهت مقایسه میتوان ترافیک شبانهروزی فرودگاه دبی در ماههای اوت و اکتبر 2014 را مشاهده کرد (شکل 3).
با توجه به توضیحات ابتدایی و شکلهای 1 و 2 مشخص است که ظرفیتهای خالی فرودگاه امام (ره) به عنوان فرودگاهی درآمدزا در ایران آن قدر زیاد است که میتوان با استراتژیهای بازاریابی مناسب، و استفاده از موقعیت ایران و جاذبههای گردشگری اقدام به جذب مسافر و البته توسعه مسیرهای پروازی به فرودگاه نمود. شاید پروژههایی مانند شهر فرودگاهی بتوانند تا حدی این خلأ را پر کنند اما اگر سیاستهای بازاریابی و توسعه فرودگاهی در یک سطح مشخص پیش نروند، نباید انتظار بهبود جایگاه فعلی ایران را در حمل و نقل هوایی داشت.