در 19 مرداد ماه 93 یک فروند هواپیمای مسافربری ایران 140 در سه کیلومتری فرودگاه مهرآباد دچار سانحه شد و از 48 سرنشین آن 40 نفر جان باختند.
طبق گفته مدیرعامل بیمه کوثر پوشش هواپیمای ایران 140 در بخش‌های بدنه، مسئولیت و سرنشین کامل بوده است. ۷۰درصد پوشش هواپیما به صورت اتکایی با مشارکت بیمههای ایران (با سهم 10درصد) و ملت (با سهم 10درصد) و بیمه مرکزی (با سهم 50درصد) تحت پوشش بیمه قرار گرفته است. مبلغ قرارداد بیمه هواپیمای ایران ۱۴۰ سانحه دیده ۱۵میلیارد تومان بوده و بر اساس برآوردها رقم خسارت برآوردی نیز همین میزان است که حق بیمه هواپیما مطابق با تعرفه بیمه مرکزی تعیین شده است و دیه تمام افراد فوت شده به ازای هر متوفی 150میلیون تومان خواهد بود. (شکل 1)
شایان ذکر است طبق گفته مدیرعامل بیمه کوثر هواپیماهای ایران 140 تا سال 91 تحت پوشش شرکت بیمه ایران بودند که شرکت بیمه ایران پس از ارزیابی ریسک، به دلیل ریسک بالای هواپیماهای ایران 140، ارائه بیمه نامه به این نوع هواپیما را نپذیرفت. لذا از سال 92 قرارداد بیمه این هواپیماها با شرکت بیمه کوثر بسته شد. در تاریخ 31 خردادماه 93 سه فروند هواپیمای مسافربری ایران 140 شرکت هواپیمایی سپاهان تحت پوشش بیمه کامل کوثر قرار گرفت.
از آنجا که بیمه این هواپیما کامل بوده این سوال ایجاد میشود که مبلغ خسارت بیمه بدنه هواپیما چه مقدار است؟ برای این منظور ابتدا نگاهی به قیمت هواپیمای ایران 140 می‌اندازیم. که بر اساس شکل 2 قیمت اولیه هواپیما در سال 1997، 7میلیون دلار بوده که تا سال 2012 به حدود 15میلیون دلار نیز رسیده است. و طبق گفته مسئولین در نخستین مـرحله تحویل این نوع هواپیما هر فروند آن به قیمت 10میلیون دلار به متقاضیان فروخته شده است.
با مقایسه مبلغ بیمه شده هواپیمای ایران 140 (15 میلیارد تومان) با قیمت هواپیما متوجه می‌شویم که این مقدار بسیار اندک است که حتی نصف قیمت یک فروند هواپیما هم نمی‌شود و با توجه به این که گفته شده پوشش بیمه این هواپیما در بخش‌های بدنه، سرنشین و مسئولیت کامل بوده است، از یک سو این سوال مطرح میشود که خسارت بدنه هواپیمای سانحه دیده را چه کسی می‌پردازد؟ چرا که در صورت عدم پرداخت خسارت هواپیما، این امر القا میشود که رخداد یک سانحه چندان هم مهم نیست و با صرف هزینه اندک قابل جبران است. از سوی دیگر وقتی هزینه تصادفات یا مبلغ پوشش بیمه‌ای یک هواپیما از یک سطحی پایین‌تر می‌آید به دلیل این که خطاها پنهان باقی می‌مانند و تلاشی برای رفع آن‌ها نمی‌شود احتمال تکرار شدن مجدد سانحه تقویت میشود.
بر این اساس آیا شرکتهای بیمه کشور توانایی ارزیابی ریسک فناوری‌‌هایی مانند هواپیما را دارند؟ بیمه‌‌ها در قبال سوانح این چنینی چه نقشی بر عهده دارند؟ در شرایط تحریم صنعت بیمه و عدم وجود بیمههای اتکایی خارجی، خسارت بدنه هواپیماها را در عمل چه کسی می‌پردازد؟
با سلام
ضمن تشکر از زحمات نویسنده متن، عدم انطباق قیمت هواپیما و بیمه جهت پرداخت خسارت، موردی است که به عنوان یک نقص کلیدی در حوزه بیمه هوانوردی مطرح است. این مهم از آنجایی شکل میگیرد که اصولا، از متدها و الگوهای ریاضی قدیمی در کشور به منظور محاسبات قیمت تمام شده بیمه استفاده میشود. این در حالی است که قیمت پایه هواپیماها را نه کارشناس بیمه، بلکه هیئتی از شرکت هواپیمایی تخمین و به بیمه گر اعلام میکنند!!!! و در نهایت بیمه گر، فقط میتواند قیمت بدنه هواپیما را که به هیچ وجه توسط کارشناسان خود، ارزیابی نشده را قبول یا رد کند…!
و از آنجایی که حتی درصدی از قیمت پیشنهادی، اصولا مبلغ قابل توجهی میتواند باشد (مخصوصا در مورد هواپیماهای پهن پیکری که ارزش بالاتری برای کشور دارند)، قرارداد بیمه ای بی توجه به پیامدهای احتمالی آن، بسته میشود…
در پایان از اینکه با دیدی باز به مسائل هوانوردی کشور میپردازید، سپاسگذارم
شاید یکی از گزینه های خوب در خصوص بیمه این هواپیما می توانست مشارکت یکی از شرکت های بیمه ای کشور طراح و بیمه مرکزی ایران و اعمال تعهدات مشترک سختگیرانه به طرفین بیمه و بهره بردار باشد.
مشکل اینجاست که لزوماً شرکتهای بیمه کشور طراح اولا زیر بار تعهدات محصول کشور خود نخواهند رفت و ثانیاً این شرکتها مورد تأیید بیمه مرکزی ایران نیستند. ضمن این که باید پرسید که شرکت های بیمه ایران در مورد بیمه هوایی – که امری کاملا تخصصی و غیر از بیمه های دیگر است – چقدر کار کارشناسی کرده اند.
به نظر می آید در کشور ما لااقل در مورد بیمه های هوایی، قوانین شفافی وجود ندارد تا نحوه محاسبه بیمه روشن باشد لذا عموماً این شرکت های بیمه هستند که سود خواهند برد چرا که رسم بر این است که گزارشهای بررسی سوانح در کشور به عامل انسانی مربوط می شود که تا حد خوبی خارج از تعهدات شرکت بیمه است.