وضعیت حمل و نقل هوایی و شرکتهای هواپیمایی ملی ترکیه
ترکیه، همسایه به سرعت درحال توسعه در سالهای اخیر، با جمعیت حدود یک میلیون نفر کمتر از کشورمان و مساحتی کمتر از نصف سرزمین ما و بدون برخورداری از منابع نفت و گاز و …، تولید ناخالص داخلی خود را در سال گذشته به بیش از ۸۲۰ میلیارد دلار رسانده و رتبه ۱۸ دنیا را در طبقه بندی صندوق بین المللی پول و بانک جهانی از آن خود کرده است.
این کشور طی سالهای اخیر تقویت صنعت هواپیمایی، به ویژه شرکت هواپیمایی ملی خود را نیز به یکی از محورهای اصلی راهبرد خود برای ارتقای سطح روابط و ایجاد ارتباطات جدید در سراسر دنیا در راستای شکوفایی اقتصادی و سیاسی بیش از پیش، در دستور کار قرار داده است، به نحوی که امروز شرکت هواپیمایی ملی ترکیه (ترکیش ایرلاینز) با ۲۶۸ فروند هواپیمای (۲۵۸ فروند هواپیمای مسافری و ۹ فروند هواپیمای باری) با عمر متوسط ۶ سال به بیش از ۲۱۵ مقصد خارجی در ۱۱۶ کشور جهان پرواز برقرار کرده و در سال گذشته میلادی ۵۴/۷ میلیون مسافر را در مسیرهای مختلف ۵ قاره از طریق کانون عملیاتی اصلی خود، فرودگاههای شهر استانبول جابجا کرده است.
برنامه شرکت مذکور به لطف سیاستهای دولت ترکیه برای سال ۲۰۲۰ یعنی ۵ سال آتی افزایش ناوگان خود به بیش از ۴۰۰ فروند می باشد که در این راستا ۱۹۵ فروند هواپیمای جدید را به شرکتهای عمده و اصلی سازنده هواپیما سفارش داده است.
ناوگان مناسب و شبکه پروازی گسترده و منعطف شرکت مذکور سبب شده است دو فرودگاه اصلی شهر استانبول، آتاتورک و صبیها نیز در سال گذشته میزبان اعزام و پذیرش به ترتیب ۵۶/۸ و ۲۳/۶ میلیون نفر و رشد ۱۰/۷ و ۲۵/۴ درصدی باشند. شرکتهای هواپیمایی سان اکسپرس با ۶۴ فروند هواپیما، پگاسوس با ۵۸ فروند هواپیما، اونورایر با ۲۹ فروند هواپیما و اطلس جت با ۱۵ فروند هواپیما، دیگر شرکتهای هواپیمایی مهم ترکیه را تشکیل می دهند که در کنار شرکت هواپیمایی ترکیه، به فعالیت در حمل و نقل هوایی داخلی و منطقه ای و جابجایی بسیاری از گردشگران بین المللی به و از این کشور مشغول هستند.
تبدیل شدن این کشور به یکی از مقاصد عمده گردشگری نیز در سایه مجموعه سیاستهای آن کشور و اقدامات زیربنایی و زیرساختی و استفاده حداکثری از ظرفیتهای طبیعی، فرهنگی و تجاری و برخورداری از عایدات سرشار فرهنگی – اجتماعی و اقتصادی مرتبط یکی از خروجی های صنعت حمل و نقل هوایی آن کشور محسوب می شود که بخشی از بازار حمل و نقل هوایی نیز به رونق آن وابسته بوده و همبستگی مستقیمی بین این دو برقرار است. سال گذشته ترکیه میزبان بیش از ۴۱/۴ میلیون گردشگر بوده ودهها میلیارد دلار درآمد از این طریق به عادلانه ترین شیوه در بین فعالان بیشمار صنعت سفر و گردشگری آن کشور توزیع شده است.
وضعیت حملونقل هوایی و شرکتهای هواپیمایی ملی امارات متحده عربی
بعد از نگاهی به وضعیت حمل و نقل هوایی و شرکتهای هواپیمایی ترکیه، دیگر کشور کوچک از جهت مساحت و جمعیت و همسایه جنوبی ما، امارات متحده عربی است که طی سالهای اخیر با بین المللی شدن و به تعبیری جهانی کردن اقتصاد خود به سرعت گامهای توسعه را طی کرده و تولید ناخالص داخلی خود را در سال گذشته به بالاتر از کشورمان، حدود ۴۱۶ میلیارد دلار رسانده و رتبه ۲۹ دنیا را در طبقه بندی‌های دو نهاد بین المللی پولی و بانکی صندوق بین المللی پول و بانک جهانی در این شاخص به خود اختصاص داده است.
دولت مرکزی امارات متحده عربی و دولتهای هر یک از امارت های آن کشور و در راس آنها دبی، ایجاد و توسعه مستمر شرکتهای هواپیمایی بزرگ و فعال در بازار جهانی سفر و حمل و نقل را به عنوان یکی از راهبردهای مهم خود برای معرفی کشور و امارتهای خود و ارتقای آگاهی و شناخت و کسب محبوبیت و تبدیل آنها به یک مقصد بین المللی سفر و تجارت قرار داده اند. شرکتهای هواپیمایی آنها نیز با تاکید بر کیفیت در خدمات، توسعه ناوگان و گسترش شبکه پروازی خود زمینه ارتقا و افزایش سریع تولید ناخالص داخلی آن کشور را فراهم آورده اند.
براین اساس امروز شرکت هواپیمایی امارات که فعالیت خود را در سال ۱۹۸۵ با دو فروند هواپیمای استیجاری شروع کرده است با برخورداری از ۲۳۲ فروند هواپیمای روزآمد و عمدتاً پهن پیکر (۲۱۸ فروند مسافری و ۱۴ فروند باری) و برقراری بیش از ۳۰۰۰ پرواز در هفته از طریق دبی به بیش از ۱۶۸ مقصد در کشورهای مختلف دنیا توانسته است در سال گذشته میلادی با جابجایی بیش از ۵۰ میلیون مسافر و بیش از ۲ میلیون تن بار به سرعت سهم خود از بازار جهانی حمل و نقل هوایی مسافر و بار را افزایش داده و آثار القایی و تکاثری فراوانی نیز عاید کل امارت دبی نماید.
فرودگاه بین المللی دبی نیز به لطف ناوگان منسجم و شبکه پروازی گسترده این شرکت در سال ۲۰۱۴ موفق شده با ارائه خدمات اعزام و پذیرش به ۷۰/۴۷۶ میلیون نفر مسافر به ششمین فرودگاه پرترافیک دنیا تبدیل شود.
شرکت هواپیمایی امارات در برنامه توسعه ای آتی خود تعداد ۲۷۸ فروند هواپیمای مدرن سفارش داده است که ۱۱۵ فروند آن هواپیمای بوئینگ 777-9X، تعداد ۳۵ فروند ازمدل 8X این نوع هواپیما و ۸۳ فروند هواپیمای ایرباس ۳۸۰ می باشد که البته هم اکنون نیز به عنوان بزرگترین بهره بردار از این نوع هواپیمای غول پیکر و شاهکار نوآوری صنعت هواپیماسازی در آغازین سالهای قرن ۲۱، در دنیا محسوب می شود. شایان ذکر است درکنار این شرکت هواپیمایی معظم، شرکت هواپیمایی کم هزینه فلای دبی، با برخورداری از ۴۳ فروند هواپیما و پرواز به ۸۳ مقصد نیز در دبی فعالیت می نماید که در برنامه توسعه خود ۹۲ فروند هواپیمای جدید نیز سفارش داده است.
هواپیمایی الاتحاد مستقر در امارت ابوظبی پایتخت سیاسی دولت امارات، دیگر هواپیمایی بزرگ کشور همسایه جنوبی ماست که طی کمتر از ۱۲ سال توانسته است با۱۱۰ فروند هواپیما (۱۰۰ فروند مسافری و ۱۰ فروند باری) در ۹۶ مسیر پروازی نسبت به جابجایی مسافر بپردازد. طرفه اینکه سرعت رشد این شرکت نیز در عملکرد حمل و نقل هوایی بسیار بالا بوده و توانسته است در سال ۲۰۱۴ میلادی با رشدی معادل ۲۴ درصد نسبت به سال قبل، بیش از ۱۴/۳ میلیون نفر را از طریق مرکز عملیاتی خود، فرودگاه بین المللی ابوظبی، جابجا نماید. پروازهای این شرکت هواپیمایی ۷۴ درصد کل مسافران اعزام و پذیرش شده در فرودگاه مذکور را که سال گذشته میلادی رشد ۲۰ درصدی نسبت به سال قبل، بالغ بر ۱۹/۹ میلیون نفر بوده را تشکیل می دهد. این شرکت نیز همچون دیگر شرکت اماراتی برنامه های جاه طلبانه ای را در دستور کار خود قرارداده و ۲۰۲ فروند هواپیمای جدید را به سازندگان هواپیما سفارش داده که مقرر است تا سال ۲۰۲۵ یعنی افق چشم انداز جمهوری اسلامی ایران به تدریج وارد ناوگان خود نماید. فراموش نکنیم دیگر امارتهای این کشور نیز شرکتهای هواپیمایی خود را تاسیس کرده اند و به عنوان نمونه موفق، هواپیمایی العربیه در امارت شارجه با ۴۴ فروند هواپیمای ایرباس ۳۲۰ و برقراری پرواز به ۱۰۱ نقطه موجبات اعزام و پذیرش بیش از ۹/۵ میلیون مسافر و رشد ۱۲ درصدی را در فرودگاه شارجه طی سال گذشته میلادی فراهم نموده و ۴۴ فروند دیگر از این هواپیما را به شرکت ایرباس سفارش داده است.
وضعیت حملونقل هوایی و شرکت هواپیمایی ملی قطر
آخرین شاهد مثال توجه به حمل و نقل هوایی و صنعت هواپیمایی از سوی دولتهای منطقه را به دیگر همسایه جنوبی در حاشیه خلیج فارس، یعنی دولت قطر اختصاص می دهم. قطر با مساحت ۱۱هزار۴۹۳کیلومتر مربع کمتر از مساحت استان قم و بسیاری از استانهای کشور ما و به یمن برخورداری از فرصتهای بی نظیر اقتصادی حوزه نفت و گاز در غیبت بازیگران مهمی نظیر کشورمان در مقطع جنگ تحمیلی و متعاقبا در دوره تشدید تحریمها و البته برنامه ریزی برای برخورداری از دانش و نرم افزار بین المللی و استفاده حداکثری از منابع نفت و گاز و سایر حوزه ها توانسته است، تولید ناخالص داخلی خود را به ۲۱۲ میلیارد دلار بالغ کند که این رقم با توجه به جمعیت بسیار اندک و تقریبا یک سی و سوم جمعیت کشورمان (حدود ۲/۳۳۴ میلیون نفر) سبب شده است که این کشور در صدر رتبه بندی سرانه تولید ناخالص داخلی کشورها قرارگیرد.
در این میان توجه به موضوع حمل و نقل هوایی و توسعه آن از حدود بیست سال پیش و همزمان با تاسیس شرکت هواپیمایی قطر با فرمان امیر وقت آن کشور با هدف تبدیل به یک شرکت هواپیمایی بین المللی پیش رو، با بالاترین استانداردهای خدمات و سرآمدی در این صنعت شروع شده و به یکی از راهبردهای جدی گسترش ارتباطات و توسعه اقتصادی و ارتقای تصویر قطر و قطری ها تبدیل شده است.
در حال حاضر شرکت هواپیمایی قطر به عنوان شرکت هواپیمایی ملی و حامل پرچم آن کشور به لطف حمایتهای دولت و البته مدیریت با ثبات هوشمند و توانمند بیست ساله یک مدیرعامل تحصیل کرده اقتصاد و بازرگانی که همزمان راهبری کلان فرودگاه بین المللی دوحه را نیز برعهده دارد، دارای ۱۴۷ فروند هواپیمای با عمر متوسط ۴ سال از طریق مرکز استقرار خود در فرودگاه بین المللی دوحه قطر به بیش از ۱۴۰ مقصد بین المللی در سطح دنیا پرواز برقرار نموده و بنا دارد تا پایان سال جاری ناوگان خود را با تحویل تعدادی از هواپیماهای سفارش داده شده قبلی به حدود ۱۷۰ فروند و شبکه پروازی خود را نیز به ۱۷۰مسیر افزایش دهد. این درحالیست که شرکت مذکور با جابجایی ۲۲ میلیون مسافر در سال ۲۰۱۴ که بیش از ۸۲ درصد مسافر اعزام و پذیرش شده در فرودگاه بین المللی دوحه را تشکیل می دهد، رشد و توسعه خود را به سرعت دنبال می کند و از این طریق در تقویت اقتصاد ملی آن کشور و گشودن فرصتهای جدید کسب و کار و کارآفرینی نیازمند به سرعت در حمل و نقل و مزیت گیرنده از حمل و نقل هوایی کمک می کند. شگفت انگیز تر اینکه این شرکت با نگاهی بسیار بلند پروازانه تر ۳۴۰ فروند هواپیمای جدید نیز به ارزش تقریبی ۷۰ میلیارد دلار به دو شرکت بزرگ سازنده هواپیما در دنیا سفارش داده است.
فرودگاه بین المللی دوحه نیز به لطف توجه دولت و تدبیر شایسته سیستم حمل و نقل هوایی یعنی نگاه و رویکرد سیستمی حاکم بر توسعه ( توسعه ایرلاین و فرودگاه و … بصورت همزمان ) با رشد بیش از ۱۳درصدی در سال گذشته به ۲۶/۵ میلیون مسافر خدمات اعزام و پذیرش ارائه نموده که با توجه به برنامه های کلان سیستم حمل و نقل هوایی آن کشور در حال تبدیل به شهر فرودگاهی است، به نحوی که تا سال ۲۰۲۲ که بزرگترین رویداد پرطرفدارترین ورزش دنیا یعنی جام جهانی فوتبال در این امیر نشین برگزار خواهد شد، عمده پروژه های پیش بینی شده توسط گروه مشاورین بین المللی OMA ، در طرح جامع شهر فرودگاهی را اعم از پروژه های زیرساختی، تفریحی، تجاری و خدماتی به اتمام رسانده و زمینه زندگی و اشتغال حداقل ۲۰۰ هزار نفر را در مجموعه شهر فرودگاهی فراهم خواهد کرد و البته دهها میلیارد دلار نیز از این طریق به تولید ناخالص داخلی خود خواهد افزود.
فراموش نکنیم که سایر کشورهای منطقه مثل عمان نیز افق های جدیدی را در تقویت و توسعه صنعت حمل و نقل هوایی و گردشگری خود ترسیم کرده و اقدامات اجرایی لازم در این ارتباط را نیز آغاز کرده است.